Jedino preostalo objašnjenje jeste da postoji nešto u sredini u modernom društvu što djecu sputava u razvoju. Foto: Freepik

/11 /11

Na standardnim testovima inteligencije, koje su djeca polagala u većini zemalja razvijenog svijeta, prosjek bi se svakih nekoliko godina pomjerao naviše, tako da je ono što je bio prosečan IQ 1950. godine daleko ispod proseka izmjerenog 1980. godine.

Vizija svijeta u kojem tehnologija i umjetnost sarađuju

Flinov efekat vrijedeo je tokom većeg djela 20. vijeka, ali sve više podataka ukazuje na zabrinjavajući kraj ovog trenda i preokret u drugom smjeru, a kolektivni kvocijent inteligencije, čini se, počeo je da opada širom svijeta.

Od početka devedesetih godina prošlog vijeka do danas kvocijent inteligencije počeo je da opada širom razvijenog svijeta.

Ovaj trend prvi su primjetili norveški naučnici koji su proučavali rezultate testova inteligencije vojnih regruta između 1950. i 2002. godine.

Nepisana muška pravila

Podaci iz prošlog vijeka većinom su bili u skladu s Flinovim efektom, ali sredinom devedesetih on je nestao i kvocijent inteligencije počeo je da opada.

Usledile su zabrinjavajuće potvrde novog trenda, dobijene iz podataka o inteligenciji danskih regruta, potom podaci iz Ujedinjenog Kraljevstva koje je prikupio sam Flin.

Prema studiji iz 2009. godine, prosečan kvocijent inteligencije 14-godišnjih Britanaca pao je za oko dva boda između 1980. i 2008. godine.

Jednako važni za razvoj inteligencije su spoljni faktori - okruženje u kojem odrastamo, ishrana, to koliko smo često bolesni, podsticajna i stimulativna okolina, i brojni drugi faktori. Inteligencija može da se uporedi s visinom.

Tokom prošlog vijeka generacije su takođe rasle u sve više i više, dok je prosječna visina rasla.

Iako se geni za visinu nisu menjali, kao ni za inteligenciju, djeca su odrastala u sve zdravijem okruženju, sa sve manje zaraznih bolesti, sve boljom ishranom i sve boljim obrazovanjem.

Promjene u društvu dovele su do drugačijeg ispoljavanja gena, zbog kojih smo postajali sve viši i inteligentniji.

Kontroverzni naučnik Ričard Lin veliki je zagovornik disgenike, pojma obrnutog od eugenike.

Prema njegovom mišljenju, do pada u kvocijentu inteligencije dolazi zato što ljudi s nižim kvocijentom inteligencije u modernom društvu imaju više djece.

Lin za pad inteligencije okrivljuje i imigrante iz zemalja u kojima je prosječan koeficijent inteligencije niži nego u zemljama u kojima je opažen pad, poput Britanije, Norveške i Danske, ali najnovija norveška studija opovrgla je njegove tvrdnje ukazujući na vrlo uvjerljive argumente da su i Flinov efekat i njegov preokret uslovljeni faktorima životne sredine.

Norveški naučnici Bernt Bratsberg i Ole Rogeberg proučavali su razvoj kvocijenta inteligencije i u pojedinim porodicama – između braće i sestara koji pripadaju različitim generacijama, i otkrili da promena Flinovog efekta pogađa i porodice, a ne samo prosjek cele populacije.

Primjera radi, brat i sestra rođeni posle 1990. godine, između kojih je deset godina razlike, imaće u proseku između pola i dva boda razlike u kvocijentu inteligencije, pri čemu mlađi brat ili sestra ima manji IQ.

Norveški naučnici proučili su i eliminisali sve druge mogućnosti, poput većeg broja djece rođene u porodicama čiji roditelji imaju prosečan ili niži IQ, ili uticaja migracija, za koji su zaključili da je zanemarljiv.

Inteligencija mlađih generacija pada oko dva boda svakih deset godina, i nisu krivi ni disgenika, ni migranti, već se taj pad primjećuje u svakoj prosječnoj porodici.

Jedino preostalo objašnjenje jeste da postoji nešto u sredini u modernom društvu što djecu sputava u razvoju. Flin pretpostavlja, iako za to još nema nikakvih konkretnih dokaza, da je kultura mladih stagnirala ili da je doslovno zaglupela.

Izražava i zabrinutost da se kultura mladih danas fokusira primarno na mobilne telefone, računare i video-igre umjesto na čitanje i međusobne razgovore.

Svetska zdravstvena organizacija ima još jedno jednostavnije objašnjenje – porast zagađenja vazduha.

Zagađenje vazduha je danas globalno, a procjenjuje se da porast mikročestica u vazduhu utiče na zdravlje čak 90 odsto svjetske populacije. Globalno zagađenje moglo bi da bude odgovorno za usporavanje i zaustavljanje razvoja mladih.